Socjolog, analityk, konsultant polityczny, profesor nauk społecznych.
Absolwent historii na UAM. W latach 1977 – 2020 nauczyciel akademicki na UMK: najpierw w Zakładzie Filozofii Instytutu Nauk Społecznych; od 1989 w Katedrze/Instytucie Socjologii UMK. W latach 1998 – 2006 był dyrektorem Instytutu, kierując m.in. Zakładem Interesów Grupowych.
W latach 2003 – 2006 członek Komitetu Naukoznawstwa; od roku 2014 Komitetu Socjologii PAN. Kierownik grantów Komitetu Badań Naukowych oraz Narodowego Centrum Nauki. Autor wielu publikacji badawczych dotyczących transformacji ustrojowej, zwłaszcza zakulisowych wymiarów życia społecznego oraz socjologii wiedzy.
W latach 2006 – 2007 ekspert Komisji Weryfikacyjnej Wojskowych Służb Informacyjnych.
W okresie 2006 – 2007 przewodniczy Radzie Programowej Centralnego Ośrodka Szkolenia ABW.
Od lipca do listopada 2007 główny doradca ds. bezpieczeństwa państwa premiera Jarosława Kaczyńskiego.
Od 2008 do 10 kwietnia 2010 doradca ds. bezpieczeństwa państwa Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego.
W latach 2009–2010 przewodniczy Zespołowi ds. Bezpieczeństwa Energetycznego w Kancelarii Prezydenta RP.

Doradca społeczny Prezydenta RP Andrzeja Dudy – od 2015.
Doradca Szefa BBN Pawła Solocha – od 2015.
Przedstawiciel Prezydenta RP w Komitecie Offsetowym MON – od 2016.
Członek Rady Programowej Krajowej Szkoły Administracji Publicznej – od 2016.
Członek Rady Państwowego Instytutu Spraw Międzynarodowych – od 2016.
Przedstawiciel Prezydenta RP w Kolegium ds. Służb Specjalnych – od 2017.
Kierownik Ośrodka Studiów nad Wyzwaniami Cywilizacyjnymi w Centrum Badań nad Bezpieczeństwem Akademii Sztuki Wojennej – od 2017.